Verpact waarschuwt: tijdelijke premie geen oplossing voor statiegeldsysteem
In reactie op signalen dat de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) mogelijk wil afdwingen dat er tijdelijk een extra premie van €0,05 wordt uitgekeerd bij het inleveren van statiegeldflesjes, benadrukt stichting Verpact dat deze maatregel niet de oplossing is voor het verhogen van het inzamelpercentage. De inzamelingspercentages zijn de afgelopen jaren alleen maar gestegen, mede door de honderden inzamelpunten die het verschil maken.
Verpact wil net als de ILT het inzamelpercentage snel verhogen, dat komt alleen maar dichterbij als we samen optrekken en werken aan ons plan van aanpak. Een tijdelijke financiële prikkel is niet de weg vooruit. Het klinkt sympathiek, maar deze verhoging zorgt direct voor dat we niet meer kunnen investeren in meer automaten. Verpact wijst erop dat gemak voor de consument cruciaal is: “Uit alle onderzoeken blijkt dat mensen hun verpakkingen vooral inleveren als het eenvoudig is. Niet omdat er vijf cent extra te verdienen valt,” stelt Hester Klein Lankhorst, voorzitter raad van bestuur van Verpact.
Feiten en fabels
Dankzij alle Nederlanders wordt er elke dag vooruitgang geboekt om zoveel mogelijk flessen en blikjes in te zamelen. Zo zijn we in 3,5 jaar naar 77% inzameling gestegen voor de kleine en grote plastic flessen en in ruim 1,5 jaar naar 84% voor blik. Hiermee blijft Nederland sneller gaan dan andere landen en daalt het aandeel flessen en blikjes in zwerfafval hard. Het statiegeld dat niet door consumenten wordt geclaimd, staat klaar om uit te betalen als mensen later hun verpakkingen alsnog inleveren én om nieuwe inzamelpunten te realiseren.
Sommige organisaties beweren dat dit geld geen bestemming heeft. “Als dat zo is, dan hoor ik graag waar die pot met geld is” aldus Klein Lankhorst. “Het statiegeld dat niet is opgehaald door mensen, is geïnvesteerd in het onderhouden, verbeteren en uitbreiden van inzamelpunten. Alleen al in het afgelopen jaar zijn er 522 nieuwe inleverlocaties gerealiseerd – allemaal gefinancierd door Verpact zelf, omdat veel partijen in de keten (zoals benzinestations, OV-winkels en festivals) terughoudend zijn in het plaatsen van retourautomaten. De komende jaren hebben we alleen al voor de inzamelpunten ruim 200 miljoen euro nodig. Dat bedrag stond eind 2024 al niet op onze rekening, dus dat staat er nu ook niet opeens op zonder bestemming.”
Risico op fraude
Een andere zorg van Verpact is het risico op misbruik bij het verhogen van het statiegeld of het invoeren van een tijdelijke premie. Klein Lankhorst: “We zien nu al spanningen bij innamepunten. Een tijdelijke premie vergroot het risico op fraude, discussie op straat en statiegeldtoerisme. Dat is niet wenselijk – niet voor Nederlanders, niet voor winkels, en niet voor het systeem als geheel.”
Oproep tot samenwerking
Verpact pleit voor een gezamenlijke aanpak om het systeem verder te verbeteren. Zo heeft de organisatie de staatssecretaris gevraagd om verkopers van blikjes en flesjes te verplichten tot het plaatsen van retourautomaten. “Een gerichte innameplicht kan het verschil maken in de verdere groei van het innamepercentage. Zonder medewerking van verkooppunten blijven we dweilen met de kraan open.” aldus Klein Lankhorst.
Verpact roept op tot een constructieve dialoog over verbeteringen van het statiegeldsysteem, gericht op gemak, eerlijkheid en samenwerking binnen de gehele keten. “De inspectie en Verpact staan voor hetzelfde doel. Alleen komt dat alleen maar dichterbij als we samen aan dezelfde kant van het touw trekken, zoals we met elkaar hebben afgesproken in ons plan van aanpak!”