Elke verpakking volledig circulair? “Verduurzaming is een draak met zeven koppen”
Ulphard Thoden van Velzen doet al sinds 1995 onderzoek naar verpakkingen aan Wageningen University & Research. Ooit begon hij met het verlengen van de houdbaarheid van producten via plastic, inmiddels is hij een van dé experts op het gebied van recycling in Nederland. “Vroeger was dit vooral het terrein van wetenschappers, nu is het een volwassen systeem waar ook wetgeving en bedrijven dagelijks mee bezig zijn.”
De samenwerking met Verpact gaat terug tot de tijd van stichting Nedvang en kent een bijzondere oorsprong: “Een voormalige directeur had een onderzoeksbudget en kwam uit bij ons in Wageningen. Ik sprak Duits, dus ik mocht op pad naar Duitse recyclers.” Sindsdien groeide het contact uit tot structurele samenwerking met wederzijdse kennisdeling.
Sinds 2008 werkt Thoden van Velzen aan het doorgronden van het recyclingproces van kunststofverpakkingen, vooral de kwaliteit van recyclaat en hoe verontreiniging die beïnvloedt. “Elke keer denk je: nu snap ik het, en dan blijkt het echte topje van de berg toch nog een stuk verder te liggen. Maar een stukje van de puzzel begrijpen is telkens weer een fijn gevoel. Al zijn er zeker ook dagen dat je de data voor je neus hebt en niet weet waar je naar zit te kijken.”
De samenwerking tussen Verpact en WUR is daarin cruciaal. “Verpact zit dicht op de uitvoering, wij kijken meer naar wat er in de toekomst nodig is. We bevragen elkaar voortdurend: meten we goed? Begrijpen we de keten voldoende?”
Mayo in een shampoofles? Doorbraken in PE en PP recycling
In 2024 lag de focus onder meer op het onderzoeken van de maximale kwaliteit van gerecycled PE en PP, twee van de meest gebruikte plastics. “PET kunnen we goed recyclen, daar bestaat een keten voor. Van PE en PP kun je nog geen voedselverpakkingen of skincare maken, tenzij na een heel intensief proces. We werken hard aan manieren om dit beter te laten werken. Er zijn ook al bedrijven die de investering doen en nu al contactgevoelige toepassingen zoals shampooflessen van PE of PP maken, dat is echt een doorbraak.”
Daarnast botst materiaal vaak met marketing: “De meest efficiënte verpakking is niet altijd de meest aantrekkelijke. Wat als blijkt dat we mayo het best in een soort super-recyclebare shampoofles verkopen? Dan blijft deze mogelijk staan in de supermarkt omdat deze verpakking voor de consument niet aantrekkelijk is. Standaardisatie biedt een uitkomst, maar hierin een evenwicht vinden is lastig in het huidige systeem.”
Circulariteit is geen rechte lijn
De transitie naar een circulaire verpakkingsketen is volgens Thoden van Velzen geen rechte lijn. “Verduurzaming is een draak met zeven koppen. Het gaat over biodiversiteit, klimaat, vervuiling. De kosten voor bedrijven die van hun plastic af willen blijven stijgen, terwijl nieuw plastic spotgoedkoop blijft. Zonder stevig Europees beleid om nieuw geproduceerd plastic duurder te maken, gaat het knellen. Dan komt de circulaire ambitie in gevaar.”
Hij ziet een groeiende kloof tussen de ambities van circulariteit en de realiteit van lineaire wet- en regelgeving. “We proberen circulair te bouwen op een lineair systeem. Dat schuurt. Zolang regelgeving en economische prikkels niet meebewegen, blijft het helaas dweilen met de kraan open.”
Wat is er dan nodig om echt stappen te zetten? “Minder fragmentatie, meer standaardisatie. En meer gedeeld verantwoordelijkheidsgevoel! Want hoewel Verpact veel werk verzet, is het systeem breder dan alleen verpakkingen. We moeten de keten echt samen vormgeven; om een cirkel te krijgen moet iedereen meedoen.”
Dit interview is gemaakt in het kader van het Verpact Publieksverslag 2024