‘Mijn droom? Dat we met elkaar de stad schoonhouden en blikjes en flesjes niet meer in de afvalbakken belanden”
In een dichtbevolkte en drukbezochte stad als Amsterdam valt het niet mee om de huishoudelijke en bedrijfs-afvalstromen in goede banen te leiden en zwerfafval binnen de perken te houden. Amsterdam pakt deze complexe opdracht met beide handen aan en zoekt hierin steeds vaker de samenwerking met Verpact.
We spreken ‘afval-wethouder’ Hester van Buren op maandag. Dat is een van de vaste ophaaldagen in Amsterdam Centrum. “Ik kwam vanochtend mopperend aan op het stadhuis,” vertelt ze. “Er waren weer een heleboel vuilniszakken opengescheurd en door de wind was er allerlei afval door de stad verspreid. Ik kan sinds ik anderhalf jaar geleden de portefeuille Afval en Reiniging overnam van wethouder Zita Pels überhaupt niet meer door de stad lopen zonder dat me van alles opvalt. De stad is nog lang niet schoon genoeg.”
In de Amsterdamse binnenstad wordt het restafval ingezameld in zakken die aan de weg worden gezet. Er is weinig ruimte voor ondergrondse containers. Vanwege hetzelfde ruimtegebrek doet Amsterdam aan nascheiding in plaats van bronscheiding. Van Buren: “We hebben gewoon geen ruimte voor drie, vier kliko’s per huishouden.” Met de invoering van statiegeld zou je kunnen denken dat de afvalstromen enigszins verbeterd worden, maar voor Amsterdam dient zich ook een nieuw probleem aan. “De invoering van statiegeld op flesjes en blikjes is natuurlijk een mooi iets maar er zijn in onze stad mensen die de vuilniszakken en –bakken openmaken op zoek naar statiegeldverpakkingen. Met – of het nu waait of niet - een hoop zwerfafval tot gevolg.”
Uitdagingen maken ook creatief, weet Van Buren. Om het openscheuren van vuilniszakken tegen te gaan heeft Van Buren doorzichtige zakken ingevoerd, “dan zien ze wat erin zit en of het de moeite is de zak open te maken” en extra veegploegen na de ophaaldienst doen hun best. En er gebeurt meer. “Met een proef in twee van onze stadsparken kijken we of mensen hun afval eerder weggooien in grote piramides in plaats van in de gebruikelijke prullenbakken. In het gebied rondom de ArenA hebben we grote gele statiegelddoneerbakken neergezet. En in de 9 Straatjes werken we met Afval op Afspraak: bewoners bellen als ze hun zakken vol hebben en een heuse ouderwetse ratelaar komt langs om het achter de voordeur op te halen en weg te brengen naar een afvalboot.”
Met jaarlijks bijna 23 miljoen toeristische overnachtingen en 14 miljoen dagbezoekers zucht Amsterdam onder kilo’s verpakkingsafval. Zoals op de zogenaamde TikTok-locaties: plekken die via TikTok worden gepromoot en waar je lekkere dingen kunt kopen om te eten of drinken. “We hebben afspraken gemaakt met de ondernemers van deze locaties. Ze plaatsen zelf een afvalbak en houden 25 meter rondom hun onderneming schoon.”
Afval in de stad raakt iedereen. De wethouder ziet dan ook dat veel Amsterdammers het beu zijn en zelf in actie komen. “Afval is het gesprek van de dag in onze stad. En het blijft niet bij praten alleen. We hebben nu al ruim drieduizend (3.250) container-adaptanten, dat zijn inwoners van de stad die een container in hun buurt in de gaten houden. Ze maken ‘m open als hij vastloopt en spreken mensen erop aan als ze hun afval ernaast zetten in plaats van erin doen. Er zijn buurtbewoners in mijn wijk die tijdens het uitlaten van hun hond even wat troep van straat prikken. Natuurlijk moeten wij als gemeente de basis op orde hebben maar het helpt enorm als we het samen doen en de verantwoordelijkheid delen. Samen tegen afval strijden werkt, dat zien we.”
Dé ultieme oplossing tegen afval in de stad is er niet, stelt Van Buren. “Meer inzamelpunten, bulkmachines en dedicated winkels voor statiegeld helpen. Net zoals het principe van ‘waar je het koopt lever je het in’. Daarnaast zou het helpen om toeristen beter te informeren hoe we in Amsterdam omgaan met verpakkingsafval. Hierin zie ik ook echt een rol voor Verpact weggelegd, met alle kennis en ervaring die daar ligt. Die expertise komt overigens heel goed van pas bij alle events waar we op samenwerken, zoals SAIL, Koningsdag, Pride. Met pop-up inzamelpunten en ludieke acties proberen we bezoekers samen continu positief te beïnvloeden, op de manier waarop ze hun afval inleveren.”
“Ik droom van een Amsterdams dat echt schoner is. Waar mensen zich doodschamen als ze iets op straat gooien. En je overal waar je een blikje of flesje koopt, je deze ook kunt inleveren.”
Dit interview is gemaakt in het kader van het Verpact Publieksverslag 2024.